Een documentaire over de traumatische dood van een onbekend familielid en de doorwerking op de derde generatie.
Speelt de traumatische dood van een onbekend familielid door tot op de derde generatie? Paul Kotvis gaat op zoek naar het antwoord, omdat het hem overkwam. De documentaire ging in première op 22 oktober 2022 in aanwezigheid van ruim 200 genodigden. Na afloop waren de reacties overweldigend, hieronder enkele quotes:
‘Het is een fantastische documentaire geworden met bijzonder beeldmateriaal’ (Rene Blauw)
‘Het was een bijzondere avond en een indrukwekkende film’ (Frank Steenhuisen)
‘Indrukwekkend, heel persoonlijk, kwetsbaar en ontroerend met prachtige beelden’ (Elisabeth Van Tuil)
‘Bijzondere herinneringen, succes bij het uitrollen van je indringende documentaire’ (Bram Donkers)
‘Een prachtige avond, we hebben er nog lang over nagesproken’ (Tjerk van de Lune, Claudie Bolster)
Het project is gerealiseerd met een crowdfundactie bij Voor de Kunst, gesteund door bijna honderd betrokken donateurs en kwam tot stand in samenwerking met cameravrouw en regisseur Lotte van der Krogt. Het camerawerk in Thailand is uitgevoerd door Frank Holling. Vijf ervaringsdeskundigen delen in de documentaire hun ervaringen: wijlen Louk Bannink, spoorwegveteraan, kleinzoon Lars Bannink, Voorzitter Stichting Herdenking Birma-Siam Spoorweg en Pakan Baroe Spoorweg (SHBSS), Mariska Helling, familie- en trauma opstellingen, Terry Manttan, manager Thai-Burma Railway Centre en Bart Nauta onderzoeker bij ARQ, Nationaal Psycho Traumacentrum
Journalist Claudia Bolster schreef naar aanleiding van de première een recensie in de Stentor.
“Bij het opruimen van zijn ouderlijk huis in Bathmen kwam Paul documenten, een Indische kris en een ring tegen van zijn oudoom Bram Olckers. De hele familie had over hem gezwegen, maar Paul droeg onbewust het ingehouden verdriet van jongs af aan mee. Na een aantal bijzondere incidenten wist hij dat hij na tachtig jaar die stilte moest doorbreken om het trauma te helen.
De psychische wond ontstond in de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië. De Japanners hadden Olckers in Java krijgsgevangen genomen. Voor de oorlog woonde en werkte de Nederlander voor de Bataafse Oliemaatschappij (BPM), de voorloper van Shell. Hij leefde er goed en genoot van zijn werk. Daaraan kwam in de oorlog prompt een einde.
Een vermiste krijgsgevangene
In 1942 werd hij na een barre tocht te werk gesteld in Thailand. Hij moest als dwangarbeider aan de slag bij de aanleg van de Birma-Siam spoorlijn, een 400 kilometer lange dodenspoorlijn door het oerwoud van Myanmar en Thailand. De erbarmelijke omstandigheden, het harde werk en het eenzijdige, weinige voedsel werden hem na een jaar fataal. Bram Olckers stierf op 43-jarige leeftijd. De officiële doodsoorzaak: een tekort aan een veelvoud aan vitaminen.
Zijn ouders werden na drie jaar van onzekerheid via een brief van het Rode Kruis in 1945 op de hoogte gesteld van zijn dood. Nooit meer werd er over Bram gesproken. Het bleef een onaangeroerd hoofdstuk van de familie. Ook bij Paul. Het verdriet begon recentelijk weer bij hem op te spelen. Hij wilde de pijnlijke familiegeschiedenis afronden door chronologisch de laatste plekken uit het leven van zijn oudoom te bezoeken. Zijn woning, het werk, het krijgsgevangenkamp, de spoorlijn, met als eindbestemming de erebegraafplaats in Chungkai, Thailand dat nooit eerder door iemand uit de familie werd bezocht.
Openheid voor een onderbelichte geschiedenis
In de documentaire reis je mee als kijker. Bezoeken aan locaties worden afgewisseld door gesprekken met deskundigen op het gebied van intergenerationele trauma’s en Australische onderzoekers van het Thai-Burma Railway Centre bij de beroemde brug over de Rivier Kwai, waaraan Olckers werkte, in Kanchanaburi. Die informatie geeft het verhaal duiding.
De 50 minuten durende documentaire – het debuut voor filmmaker en regisseur Lotte van der Krogt – is een persoonlijk en toch feitelijk document dat uitnodigt tot meer onderzoek en openheid van deze onderbelichte geschiedenis van veel Nederlanders. Illustratief zijn al die mensen met een soortgelijk verleden die Paul financieel hebben gesteund. Deze eerste documentaire kon namelijk tot stand komen door een succesvolle crowdfunding. Het reisverhaal eindigt met waar Paul naar zocht: rust voor zichzelf en de demonen rond zijn oudoom.
Verspreiding
Na de première is documentaire online gezet op paulkotvis.nl/documentaire en vertoont op Bronbeek tijdens de jaarlijkse herdenking van Birma slachtoffers. De Engelse versie is gesponsord door SHBSS en op initiatief van The Indo Project op YouTube geplaatst voor zichtbaarheid in de Verenigde Staten en tevens te zien in het Thai-Birma Railway Center in Kanchanaburi, Thailand, een internationaal museum met jaarlijks tienduizenden bezoekers.